#1 - Blockchain và 2 cơ chế đồng thuận phổ biến

I. Blockchain là gì nó có ăn được hông?

cái tôi và các bạn biết về blockchain

Tưởng tượng

💸 Bitcoin lên 100k Trump rồi, có nên mua không ta? 🧐 Mua xong có bị dump 📉
🐶🚀 Musk mới đăng 1 bài lên Twitter => Doge to the moon! 🌕🌕🌕
🤯 PI 7 tỏi (yeah chính xác là 7 tỏi, với 3.500 VND 💰 1 tỏi 🧄 )
🧠💎 Có meme coin gì mới không ta??? 🐸🦍🚀
🐥💨 Lùa gà hả ?, Spam, Meme, Lừa đảo, Méo có thật

Thực chất:

Blockchain thực chất dùng để lưu trữ thông tin, nên có thể coi nó là 1 database, các thông tin tạo thành 1 khối và liên kết với nhau bằng mã hóa và mở rộng theo thời gian => thế nên gọi là chuỗi khối (blockchain)
Khác với database thông thường, không có cách nào để thay đổi thông tin 1 khối cả

Blockchain được thiết kế để chống lại sự thay đổi của dữ liệu: Một khi dữ liệu đã được mạng lưới chấp nhận thì sẽ không có cách nào thay đổi được nó, nếu muốn dữ liệu thay đổi thì không có cách nào khác ngoài thêm 1 khối mới vào chuỗi liên kết

Các tính chất chính

Tính phi tập trung Blockchain là công nghệ nền tảng cho các hệ thống phi tập trung, trong đó các dữ liệu giao dịch được lưu trữ và xác minh trên nhiều nút mạng, lưu ý ở đây là để đảm bảo tính mình bạch sẽ không phải là 1,2 nút mà khá là nhiều node khác nhau, khác với cơ chế tập trung như các server, cụm server truyền thống
Không thể thay đổi (immutable): Một khi dữ liệu đã được mạng lưới chấp nhận thì sẽ không có cách nào thay đổi được nó
Minh bạch
Bảo mật cao

Tính phi tập trung trong blockchain

II. Các định nghĩa mới cần nắm

1. Cơ chế đồng thuận phân quyền

trước khi xem xét các yếu tố về cơ chế đồng thuận phân quyền, ta cần xác định xem tại sao cơ chế này lại ra đời:

Đầu tiên với vai trò được sinh ra là 1 database, ta có thể nhận thấy blockchain cần nhất quán về mặt dữ liệu, trong các mô hình tập trung master-slave truyền thống Master sẽ đóng vai trò ghi dữ liệu, ngược lại slave sẽ đóng vai trò ghi dữ liệu, giả dụ đây là 1 mô hình tổng quan về kiến trúc này được giới thiệu trong database postgres

vấn đề 1: như ở trên tôi đã giới thiệu blockchain tuân theo mô hình phi tập trung vậy nên việc nhất quán dữ liệu trở nên cực kì nan giải, ở cụm 1 bạn có thể sinh ra dữ liệu A nhưng cụm 2 bạn lại sinh ra dữ liệu B => mất đi tính nhất quán => KHÓ

vấn đề 2: ở cụm 1 bạn có thể sinh ra dữ liệu A nhưng cụm 2 bạn lại sinh ra dữ liệu B, cả 2 cụm đều đáng tin tưởng => vậy sẽ chọn cụm nào để lưu vào giải chuỗi khối chung => KHÓ

mặt khác blockchain đặt mục tiêu là 1 cơ sở dữ liệu minh bạch, sử dụng cho các domain tài chính, ngân hàng, làm công cụ giao dịch => vấn đề này phải được đặt lên hàng đầu, phía dưới đây là các giải pháp mà các nhà sáng lập đã đưa ra để giải quyết bài toán trên, tôi sẽ giới thiệu cho các bạn 2 cơ chế phổ biến nhất là PoW và PoS

1.a Proof Of Work (PoW)

Cách hoạt động

key work chính :đồng thuận cạnh tranh, sử dụng sức mạnh tính toán, có làm thì mới có ăn
đây là dạng đồng thuận cạnh tranh nghĩa là những người tham gia blockchain phải giải bài toán cần tính toán phức tạp để có thể thêm một khối vào blockchain, các bạn có thể tưởng tưởng việc bạn học hành chăm chỉ để đạt giải nhất trong kì thi cấp huyện vậy, lúc này các thành phần sẽ tương đương:
- bài toán cạnh tranh 🧠 <=> bài thi cấp huyện
- Giải bài thi <=> là "làm việc chăm chỉ" (work)
- bạn đạt giải <=> bạn là miner
- giải nhất <=> là tiền mã hóa
- sổ mà Huyện lưu trữ chiến tích của bạn📖 <=> chuỗi khối

giống như việc bạn chăm chỉ học để đạt giải, miner tiêu tốn tài nguyên và chăm chỉ nhất sẽ nhận được tiền mã hóa tương xứng

Ưu điểm:

là thuật toán đồng thuận đầu tiên được đưa vào một blockchain bởi Satoshi Nakamoto

Nhược điểm

chậm
tốn thời gian, năng lượng

sử dụng cho

Bitcoin, etherium

1.b Proof Of Stake (PoS)

Cách hoạt động:

keywork chính: stake, chơi hụi, góp vốn, randomize
bước 1: Người dùng cần sở hữu đủ tối thiểu số lượng token mà blockchain đó yêu cầu và stake token vào mạng lưới để trở thành một node trong quá trình đồng thuận => đảm bảo người dùng phải có "cổ phần" trong mạng
bước 2: Một số node "cổ đông" được chọn ngẫu nhiên để tham gia vào quá trình đồng thuận, tất nhiên phải tuân thủ các quy định vd như sở hữu số lượng token và tuân thủ các quy định về tính toán và bảo mật
bước 3: các node được chọn sẽ xác minh giao dịch mới trên mạng => block mới được tạo ra
bước 4: Block mới được tạo ra sẽ được cập nhật vào blockchain và thông báo đến tất cả các node trong hệ thống.
bước 5: các "cổ đông" sẽ nhận được phần thưởng tương ứng với số lượng token mà họ đã stake

=> Cá nhân tôi sau khi đọc xong về cơ chế này tôi thấy nó khá giống các công ty cổ phần (hoặc chơi hụi => 1 trò chơi ăn vào máu của dân mình), để cho mọi người chưa từng chơi mấy trò kể trên cũng như hiểu thêm về cơ chế này tôi đã nhờ anh trai say Hi GPT 4o tạo ra 1 cái bảng để các bạn dễ hình dung

💰 So sánh giữa Proof of Stake (PoS) và Chơi Hụi

Thành phần	Chơi Hụi	Proof of Stake (PoS)
Người chơi	Các thành viên trong hụi	Các validator (node tham gia xác thực)
Đóng tiền	Góp tiền theo kỳ	Stake token (coin) vào hệ thống
Rút thăm	Ai được rút hụi kỳ này	Ai được chọn xác thực block
Trúng hụi	Nhận tiền trước (rút hụi)	Nhận quyền tạo block + phần thưởng
Gian lận	Có thể bỏ chạy, giật hụi 😅	Bị slashing (mất stake) nếu gian lận
Cơ chế chọn	Rút thăm, quay số, đấu giá...	Randomized weighted selection (stake càng cao càng dễ trúng)

Ưu điểm:

giải quyết vấn đề sử dụng năng lượng của PoW
nhanh hơn PoW

Nhược điểm:

Những người sở hữu nhiều token có quyền kiểm soát hơn so với người sở hữu ít => không công bằng
rủi ro và khả năng thao túng vẫn có thể xảy ra với người có lượng sở hữu lớn
"Nhà đầu tư mới " gặp khó khăn khi muốn tham gia quá trình xác minh vì những người dùng có lượng token lớn thường được ưu tiên

III. Tổng kết

Qua bài viết nhỏ này, tôi hy vọng đóng góp thêm 1 chút kiến thức nhỏ này cho các bạn, các bạn có thể hiểu thêm 1 chút về blockchain, nếu các bạn cảm thấy thiếu thiếu sai sai gì đó thì đừng lo, series này còn dài, mục tiêu của tôi là trùm blockchain mà ), see ya