Nguyên tắc YAGNI trong phát triển React
Hãy tưởng tượng bạn đang làm việc trên một tính năng mới, và đột nhiên một ý tưởng xuất hiện trong đầu: “Có lẽ mình nên thêm chức năng này ngay bây giờ — nó có thể hữu ích sau này.” Nghe có vẻ như một cách tiếp cận chủ động, đúng không? Suy cho cùng, việc chuẩn bị trước cho tương lai là một điều tốt mà?
Đây chính là lúc nguyên tắc You Ain’t Gonna Need It (YAGNI) phát huy tác dụng. YAGNI là một trong những nguyên tắc phát triển phần mềm đơn giản nhưng mạnh mẽ nhất. Nó giúp các lập trình viên tránh lãng phí công sức, giữ cho mã nguồn đơn giản, dễ bảo trì và giảm bớt sự phức tạp cũng như nợ kỹ thuật trong tương lai.
Tuy nhiên, nhiều lập trình viên — đặc biệt là những người giàu tham vọng — thường bỏ qua quy tắc này. Tại sao? Vì chúng ta thích giải quyết vấn đề, ngay cả khi vấn đề đó chưa thực sự tồn tại. Việc chuẩn bị trước cho mọi tình huống có thể xảy ra nghe có vẻ hợp lý, nhưng thực tế điều này thường dẫn đến mã nguồn cồng kềnh và khó bảo trì.
Thực chất YAGNI là gì?
Đừng triển khai một thứ gì đó trừ khi bạn thực sự cần đến nó.
Tuy nhiên, nhiều người hiểu sai về YAGNI. Một số lập trình viên nghĩ rằng nguyên tắc này có nghĩa là không bao giờ lập kế hoạch trước, nhưng điều đó không đúng. Những người khác cho rằng YAGNI khuyến khích viết mã nguồn cẩu thả và không có khả năng mở rộng, nhưng thực tế, YAGNI giúp bạn viết đúng lượng mã cần thiết — không thừa, không thiếu.
Áp dụng YAGNI không có nghĩa là bỏ qua khả năng mở rộng trong tương lai. Nó đơn giản chỉ đảm bảo rằng quá trình phát triển của bạn tập trung vào giải quyết các vấn đề hiện tại thay vì những giả định chưa chắc sẽ xảy ra.
Tại sao lập trình viên thường lạm dụng việc thiết kế quá mức?
1. Sợ sự thay đổi trong tương lai
Lập trình viên thường tự hỏi: “Nhỡ sau này chúng ta cần tính năng này thì sao?” Chính nỗi sợ này dẫn đến việc xây dựng những chức năng không cần thiết, có thể không bao giờ được sử dụng.
2. Muốn tạo ra một hệ thống “hoàn hảo”
Cố gắng tính toán trước mọi tình huống có thể xảy ra thường khiến kiến trúc phần mềm trở nên quá phức tạp và làm chậm tiến độ phát triển.
3. Thiếu kinh nghiệm
Những lập trình viên mới vào nghề thường nghĩ rằng viết nhiều mã hơn đồng nghĩa với viết tốt hơn. Nhưng thực tế, đơn giản mới là giá trị cốt lõi của một hệ thống tốt.
Những ví dụ thực tế
Ví dụ 1: Nút thực hiện mọi thứ
Đây là một thành phần nút đang cố gắng quá mức:
interface ButtonProps {
label: string;
onClick: () => void;
variant?: 'primary' | 'secondary' | 'tertiary';
size?: 'small' | 'medium' | 'large';
shape?: 'round' | 'square' | 'pill';
elevation?: 'flat' | 'raised' | 'floating';
animation?: 'bounce' | 'pulse' | 'wave';
customClasses?: string;
icon?: React.ReactNode;
iconPosition?: 'left' | 'right';
loading?: boolean;
disabled?: boolean;
tooltipText?: string;
tooltipPosition?: 'top' | 'bottom' | 'left' | 'right';
}
const Button: React.FC<ButtonProps> = ({
label,
onClick,
variant = 'primary',
size = 'medium',
shape = 'square',
elevation = 'flat',
animation,
customClasses,
icon,
iconPosition = 'left',
loading,
disabled,
tooltipText,
tooltipPosition = 'top',
}) => {
return (
<div className="button-wrapper">
{tooltipText && <Tooltip position={tooltipPosition}>{tooltipText}</Tooltip>}
<button
className={`button ${variant} ${size} ${shape} ${elevation} ${animation} ${customClasses}`}
onClick={onClick}
disabled={disabled || loading}
>
{loading && <Spinner />}
{icon && iconPosition === 'left' && icon}
{label}
{icon && iconPosition === 'right' && icon}
</button>
</div>
);
};
Sau đây là những gì bạn có thể thực sự cần:
interface ButtonProps {
label: string;
onClick: () => void;
variant?: 'primary' | 'secondary';
disabled?: boolean;
}
const Button: React.FC<ButtonProps> = ({
label,
onClick,
variant = 'primary',
disabled = false,
}) => (
<button
className={`button ${variant}`}
onClick={onClick}
disabled={disabled}
>
{label}
</button>
);
Đơn giản hơn nhiều, phải không? Nếu bạn cần trạng thái tải sau này, hãy thêm nó vào!
Cân bằng giữa YAGNI và khả năng mở rộng trong tương lai
YAGNI không có nghĩa là bỏ qua khả năng mở rộng — mà là tập trung vào việc giải quyết vấn đề thực tế, thay vì những vấn đề giả định chưa chắc đã xảy ra.
Áp dụng YAGNI mà vẫn giữ được tính linh hoạt
- Giữ mã nguồn có tính module: Thiết kế các thành phần có thể mở rộng mà không cần triển khai trước thời điểm cần thiết.
- Tuân theo phát triển tinh gọn (Lean Development): Chỉ xây dựng những gì thực sự cần và cải tiến khi có nhu cầu.
- Sử dụng Feature Toggles: Thay vì triển khai đầy đủ một tính năng có thể không được sử dụng, hãy bật nó khi thực sự cần.
Làm thế nào để giữ mọi thứ đơn giản?
Làm sao để chống lại cám dỗ thiết kế quá mức? Dưới đây là một số chiến lược thực tế:
1. Tự hỏi bản thân:
- "Chúng ta có thực sự cần điều này ngay bây giờ không?"
- "Giải pháp đơn giản nhất có thể hoạt động là gì?"
2. Áp dụng "Quy tắc số ba" (Rule of Three):
- Chờ đến khi bạn phải giải quyết cùng một vấn đề ít nhất ba lần
- Sau đó mới nghĩ đến việc làm cho nó linh hoạt hơn
3. Làm cho nó hoạt động trước đã:
- Viết mã đơn giản và đảm bảo nó hoạt động
- Cải tiến sau nếu thực sự cần
- Đừng cố làm mọi thứ hoàn hảo ngay từ đầu
Bài học rút ra
- Chỉ viết những gì thực sự cần thiết. Đừng thêm tính năng chỉ vì nghĩ rằng "có thể sẽ hữu ích sau này."
- Tái cấu trúc khi cần thiết. Khi có yêu cầu mới, hãy điều chỉnh mã nguồn khi thời điểm thích hợp.
- Đơn giản là tốt nhất. Giải pháp đơn giản thường là giải pháp tối ưu nhất.
Áp dụng YAGNI giúp mã nguồn sạch hơn, dễ bảo trì hơn và hiệu quả hơn — giúp bạn tập trung vào giải quyết vấn đề thực tế, thay vì những vấn đề tưởng tượng!
Tư duy "YAGNI-First" để trở thành lập trình viên giỏi hơn Bằng cách áp dụng YAGNI, bạn sẽ viết ít mã hơn, tạo ra ít lỗi hơn và đưa sản phẩm ra thị trường nhanh hơn. Mỗi khi bạn định thêm một tính năng "cho chắc", hãy dừng lại và tự hỏi:
“Chúng ta có thực sự cần nó không?”
Phần mềm tốt nhất không phải là phần mềm có nhiều tính năng nhất, mà là phần mềm dễ bảo trì, dễ hiểu và có thể mở rộng khi cần.
Nhớ nhé:
- Code đơn giản = Code tốt
- Chỉ thêm tính năng khi thực sự cần
- Đừng đoán mò về tương lai
- Ít mã nguồn hơn = Ít lỗi hơn
Cảm ơn các bạn đã theo dõi!
All rights reserved
