Sự trỗi dậy của "Vibe Coder" – Và vì sao kỹ năng thực sự quan trọng hơn bao giờ hết

Ngành kỹ thuật phần mềm đang thay đổi nhanh chóng. Các công cụ AI đang cách mạng hóa cách viết mã, và ngày càng có nhiều người tham gia vào lĩnh vực công nghệ hơn bao giờ hết. Nghe có vẻ thú vị, đúng không? Nhưng có một sự thay đổi ngầm đang diễn ra, và nếu bạn là người mới trong ngành, bạn thực sự cần chú ý đến điều này.

Sự bùng nổ của lập trình viên và sự suy giảm kinh nghiệm

Cứ mỗi 5 năm, số lượng lập trình viên lại tăng gấp đôi. Điều đó có nghĩa là trong chu kỳ tiếp theo, chúng ta sẽ chứng kiến số lượng lập trình viên mới tham gia vào ngành còn nhiều hơn cả số người có kinh nghiệm hiện có.

Trước đây, điều này không phải là vấn đề, vì lập trình viên mới có thể học hỏi từ các kỹ sư kỳ cựu theo thời gian. Nhưng lần này thì khác.

Sự xuất hiện của lập trình AI đã thay đổi cuộc chơi. Với các công cụ như GitHub Copilot và ChatGPT, việc viết mã chưa bao giờ dễ dàng hơn – ngay cả khi bạn không thực sự hiểu nó. Điều này dẫn đến một làn sóng lớn các lập trình viên bước vào ngành mà không nắm vững các khái niệm cốt lõi của lập trình. Chúng ta đang bước vào một kỷ nguyên mà trình độ trung bình của lập trình viên có thể suy giảm lần đầu tiên trong lịch sử.

Gặp gỡ "Vibe Coder"

Vibe Coder là ai? Đó là những lập trình viên:

• Chủ yếu viết mã thông qua gợi ý từ AI
• Không thực sự hiểu sâu về cách mã hoạt động
• Làm việc nhanh nhưng gặp khó khăn trong việc gỡ lỗi, tối ưu hóa và bảo mật

Thay vì học các kỹ năng lập trình căn bản, vibe coders dựa vào AI để bù đắp thiếu sót. Họ nhập một prompt mơ hồ, nhận kết quả do AI tạo ra và triển khai mà không kiểm tra tính hiệu quả, khả năng bảo trì hay bảo mật của mã.

Và đoán xem? Họ đang xuất hiện ở khắp mọi nơi. Cuộc cách mạng lập trình bằng AI đã hạ thấp rào cản gia nhập, giúp mọi người xây dựng ứng dụng, trang web và phần mềm mà không cần hiểu sâu về lập trình.

Nhưng điều này có phải là vấn đề không? Chắc chắn là có! Và đây là lý do tại sao.

Nhu cầu về kỹ sư thực thụ đang tăng

Sự gia tăng của lập trình AI đồng nghĩa với việc các công ty sẽ bị tràn ngập bởi vibe coders. Nhưng khi các hệ thống phần mềm ngày càng phức tạp, doanh nghiệp vẫn sẽ cần những kỹ sư có thể:

• Gỡ lỗi ngoài khả năng của AI
• Hiểu cách mọi thứ hoạt động từ bên trong
• Viết mã có khả năng mở rộng, hiệu quả và an toàn

Những lập trình viên giỏi nhất sẽ luôn là những người nắm vững các nguyên tắc cơ bản — thuật toán, cấu trúc dữ liệu, thiết kế hệ thống và lập trình cấp thấp. AI có thể giúp bạn làm việc nhanh hơn, nhưng nó không thể thay thế khả năng giải quyết vấn đề sâu sắc của bạn. Và khi hệ thống gặp sự cố (vì chắc chắn sẽ có lúc như vậy), chỉ những kỹ sư thực thụ mới biết cách khắc phục.

AI là công cụ, không phải chiếc nạng để dựa vào

Hãy rõ ràng – AI là một công cụ tuyệt vời. Nó có thể tăng tốc năng suất, tự động hóa các tác vụ lặp lại và giúp bạn khám phá ý tưởng mới. Nhưng nó không thể thay thế chuyên môn thực sự.

Nếu bạn muốn xây dựng một sự nghiệp lâu dài trong lĩnh vực phát triển phần mềm, hãy làm những điều sau:

• Thành thạo các kiến thức cơ bản — đôi khi hãy tự viết mã mà không dùng AI.
• Học cách gỡ lỗi mà không cần phụ thuộc vào các công cụ tự động.
• Làm quen với thiết kế hệ thống và tối ưu hóa hiệu suất.

AI nên được sử dụng để nâng cao kỹ năng của bạn, không phải thay thế chúng. Điều tệ nhất bạn có thể làm là trở nên hoàn toàn phụ thuộc vào AI trước khi bạn có nền tảng vững chắc.

Tương lai: Hai loại lập trình viên sẽ tồn tại

Trong vài năm tới, chúng ta sẽ thấy sự phân hóa rõ rệt trong ngành:

• Vibe Coders – Chỉ biết triển khai mã do AI tạo ra nhưng thiếu kiến thức chuyên sâu
• Kỹ sư nền tảng – Hiểu rõ hệ thống phần mềm và giải quyết các vấn đề phức tạp

Mặc dù các công ty có thể thuê vibe coders vì số lượng áp đảo của họ, nhưng quyền lực thực sự sẽ thuộc về những người có nền tảng kỹ thuật vững chắc. Nếu bạn đầu tư vào kỹ năng ngay từ bây giờ, bạn sẽ nằm trong nhóm ít ỏi có thể nổi bật – và tin tôi đi, đó là nơi có nhiều cơ hội nhất.

Tuy nhiên, thách thức lớn hơn phía trước là các công ty sẽ phải giảm tiêu chuẩn tuyển dụng do số lượng vibe coders quá lớn. Điều này có thể làm giảm mặt bằng chung của ngành kỹ thuật phần mềm, khiến các doanh nghiệp khó khăn hơn trong việc tìm kiếm nhân tài thực sự.

Đây chính là cơ hội cho những ai đầu tư vào kỹ năng. Nếu bạn tập trung vào các nguyên tắc kỹ thuật cốt lõi ngay từ bây giờ, bạn sẽ trở thành một trong số ít những người được săn đón, có thể lấp đầy khoảng trống kiến thức và cung cấp chuyên môn khi cần thiết.

Cách nổi bật trong một ngành công nghiệp do AI dẫn dắt

Làm thế nào để bạn không trở thành một vibe coder bị lãng quên trong đám đông? Dưới đây là một số bước để giúp bạn nổi bật:

🔍 Hiểu lý do đằng sau mã nguồn – Khi AI tạo mã, hãy phân tích nó. Tại sao nó hoạt động? Nó so với các giải pháp khác ra sao? Những đánh đổi nào đang được thực hiện?

📝 Xây dựng dự án từ đầu – Đừng chỉ sao chép gợi ý từ AI. Hãy thực hiện các dự án thực tế, nơi bạn phải đưa ra quyết định kiến trúc, tối ưu hóa hiệu suất và gỡ lỗi bằng tay.

📖 Học các chủ đề khoa học máy tính kinh điển – Thuật toán, cấu trúc dữ liệu, thiết kế hệ thống và kiến trúc phần mềm sẽ luôn có giá trị. Dù AI có phát triển đến đâu, những kỹ năng này vẫn giúp bạn luôn được săn đón.

👨‍🏫 Dạy và hướng dẫn người khác – Giảng dạy là cách tuyệt vời nhất để củng cố hiểu biết của bạn. Nếu bạn có thể giải thích một khái niệm phức tạp một cách đơn giản, nghĩa là bạn thực sự hiểu nó.

🚀 Trở thành một kỹ sư sử dụng AI, không phải phụ thuộc vào AI – Hãy tận dụng AI để tăng tốc học tập và nâng cao hiệu suất, nhưng đừng bao giờ để nó thay thế khả năng giải quyết vấn đề độc lập của bạn.

Lời kết

Nếu bạn là một lập trình viên mới, đây chính là thời điểm để bạn nổi bật. Trong khi những người khác dựa vào các lối tắt của AI, hãy dành thời gian để xây dựng kỹ năng thực sự. Thành thạo nền tảng, tư duy phản biện và sử dụng AI một cách khôn ngoan.

Trong một ngành tràn ngập vibe coders, hãy trở thành lập trình viên thực thụ, người thực sự hiểu rõ nghề của mình. Tương lai sẽ thuộc về những ai làm được điều đó.

Bạn có đồng ý với tôi không? Hãy để lại ý kiến dưới bình luận nhé!